Η Παναγία Σουμελά συνδέθηκε άρρηκτα στο πέρασμα των αιώνων με την Ιστορία του Οικουμενικού Ποντιακού Ελληνισμού, και αποτελεί το κατεξοχήν εθνικο-θρησκευτικό του σύμβολο.
Η εγκαθίδρυση με το υπ’ αριθμόν 924/66 Βασιλικό Διάταγμα ενός διοικητικού καθεστώτος που μονοπωλεί τη Διοίκηση του Ιδρύματος ισοβίως, δίνοντας κυριαρχικά δικαιώματα αποκλειστικά στο Σωματείο Παναγία Σουμελά και στον Πρόεδρο του για περισσότερα από 47 χρόνια, δημιουργεί απαράδεκτους και αντιδημοκρατικούς αποκλεισμούς όλων των υπολοίπων Σωματείων της Ελλάδας, που επιθυμούν να το πλαισιώσουν και να το αναβαθμίσουν με τη δυναμική τους.
Η αντίστροφη πορεία ξεκίνησε το 2003 όταν μαζικά τα Ποντιακά Σωματεία απεγκλωβιστήκαν από την ασφυκτική επιρροή της οικογένειας Τανιμανίδη και ίδρυσαν την Παμποντιακή Ομοσπονδία Ελλάδας, η οποία σήμερα εκφράζει 400 και πλέον Σωματεία, τη συντριπτική δηλαδή πλειοψηφία των Ποντιακών Σωματείων και αποτελεί την ελπίδα ενότητας των απανταχού Ποντίων.
Ακολούθησε το 2006 ομόφωνη διακομματική απόφαση της Επιτροπής Μορφωτικών Υποθέσεων της Βουλής για αλλαγή του διοικητικού καθεστώτος του Ιδρύματος Π. Σουμελά και το 2008 κοινό ψήφισμα των 16 από τα 17 Σωματεία του Νομού Ημαθίας, το οποίο στήριξαν βουλευτές του Νομού και τα Σωματεία της ΠΟΕ. Ακολούθησαν καταγγελίες του Τ.Ο. Καστανιάς και αίτημα για ανάκληση της δωρεάς των 500 στρεμμάτων τους προς το Σωματείο Π. Σουμελά Θεσσαλονίκης διότι ΔΕΝ τηρήθηκε ο σκοπός για τον οποίο δωρήθηκαν, αφού δεν επανιδρύθηκε ποτέ το ιστορικό Μοναστήρι της Παναγίας, αλλά αντ’ αυτού ιδρύθηκε το ομώνυμο Ίδρυμα με ένα απλό προσκύνημα της Παναγίας –και όχι Μοναστήρι-, υπό την πλήρη κηδεμόνευση του Σωματείου Παναγία Σουμελά, που άφησε έξω από τις πόρτες του όλο τον οργανωμένο Ποντιακό χώρο.
Ήδη η Ολομέλεια του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους -που αποτελεί το ανώτατο γνωμοδοτικό όργανο της χώρας- με 52/2009 γνωμοδότησή του αποφάνθηκε ότι:
1. Το Ίδρυμα Παναγία Σουμελά είναι νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου, με χαρακτήρα θρησκευτικό και όχι εκκλησιαστικό. Για το λόγο αυτό υπάγεται στην εποπτεία μόνο του Υπουργείου Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων.
2. Η κανονιστική διάταξη 47/1973 της Ιεράς Συνόδου είναι άκυρη και ανίσχυρη και ως εκ τούτου, είναι παράνομη η μέχρι τώρα συγκρότηση του Διοικητικού Συμβουλίου του Ιδρύματος, αλλά και η ρύθμιση της που προβλέπει ότι πρόεδρος του Δ.Σ. του Ιδρύματος ορίζεται ο εκάστοτε Πρόεδρος του Σωματείου «Παναγία Σουμελά» Θεσσαλονίκης, όπως επίσης παράνομη είναι και η συμμετοχή του Μητροπολίτη Βέροιας…
Η ανωτέρω γνωμοδότηση του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους υπογράφηκε από την ίδια την Υπουργό Παιδείας κα Διαμαντοπούλου προσδίδοντας στη γνωμοδότηση ισχύ Υπουργικής απόφασης.
Κατά συνέπεια, αρμόδιος είναι ο Υπουργός Παιδείας & Θρησκευμάτων για την εποπτεία και λειτουργία του Ιδρύματος και ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας για την έκδοση νέου Προεδρικού Διατάγματος ή η Βουλή για την ψήφιση νέου Νόμου.
Ακολούθησε την 30 Αυγούστου 2010 ομόφωνη καταδίκη από το Δημοτικό Συμβούλιο Βέροιας των παράνομων μεθοδεύσεων του Ιδρύματος Παναγία Σουμελά, και της παράνομης όρκισης του κ. Πετρίδη ως εκπροσώπου του δήμου Βέροιας –εν αγνοία όμως του Δήμου- στην Εικόνα της Παναγίας από τον ίδιο τον Μητροπολίτη Βέροιας.
Ο Μητροπολίτης Βέροιας λειτούργησε ως «δίχτυ προστασίας» του κατεστημένου «Τανιμανίδη» και κατάφερε μετά από πρότασή του να ψηφίσει η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδας τον με αριθμό 215/8-11-2010 Νέο Κανονισμό για τη διοίκηση του Ιερού Προσκυνήματος – όπως μετονομάστηκε- της Παναγίας Σουμελά, όπου ο ίδιος αναγορεύεται σε Πρόεδρο του Ιδρύματος, ενώ αντ’ αυτού, όποτε κωλύεται στα καθήκοντά του –δηλαδή πάντοτε- θα προεδρεύει φυσικά ο Πρόεδρος του Σωματείου «Παναγία Σουμελά» (Τανιμανίδης), συνεχίζοντας τη «δυναστεία» που συμπληρώνει σύντομα μισό αιώνα υπό την προστασία πλέον του μητροπολιτικού μανδύα.
Κατά τα ανωτέρω λοιπόν, ο Μητροπολίτης Βέροιας πρότεινε και πέτυχε την ψήφιση νέου κανονισμού του ιδρύματος της Παναγίας Σουμελά, δυνάμει του οποίου αναλαμβάνει και την προεδρία του διοικητικού συμβούλιου του ιδρύματος, χωρίς στην πραγματικότητα να έχει καν δικαίωμα συμμετοχής σε αυτό, καθώς αρμόδιος για την εποπτεία και λειτουργία του Ιδρύματος είναι ο Υπουργός Παιδείας & Θρησκευμάτων. Επίσης η πλειοψηφία από το 11μελές ΔΣ συνεχίζει να διορίζεται από το Σωματείο Παναγία Σουμελά (6 από τα 11μέλη).
Σημειωτέον ότι στο προαναφερόμενο από 2-12-2010 ΦΕΚ όπου δημοσιεύτηκε η συγκρότηση του Δ.Σ. του Ιδρύματος σε σώμα, αυτό είναι 10μελές, αντί για 11μελές, αφού γίνεται ρητή μνεία ότι ο Δήμος Βέροιας αρνήθηκε να ορίσει εκπρόσωπό του.
Η Εύξεινος Λέσχη Βέροιας ως επιχώριο Σωματείο προσέφυγε στο Συμβούλιο της Επικρατείας για την ανατροπή της υφιστάμενης παράνομης κατάστασης, με τη στήριξη των 400 Σωματείων της ΠΟΕ, όπου όμως κατά την ορισθείσα δικάσιμο δεν κατατέθηκαν οι θέσεις της Μητρόπολης Βέροιας και της Ιεράς Συνόδου με αποτέλεσμα να αναβληθεί η υπόθεση μέχρι σήμερα τέσσερις φορές και να ορισθεί νέα δικάσιμος για την 30η Ιανουαρίου 2014.
Τα Ποντιακά Σωματεία ΔΕΝ επιθυμούμε την κηδεμόνευσή του Ιδρύματος από κανένα μεμονωμένο Σωματείο ή Ομοσπονδία, αλλά επιζητούμε:
1. Την επανίδρυση της Ιστορικής αδρώας Μονής της Παναγίας, όπως στο όρος Μελά της Τραπεζούντας του Πόντου.
2. Τον ορισμό ως έδρας του Ιδρύματος την Καστανιά Βέροιας, όπου βρίσκονται το Προσκύνημα με την Εικόνα της Παναγίας, και όλες οι εγκαταστάσεις του Ιδρύματος, καθώς και η απόδοση όλης της έκτασης των 500 στρεμμάτων από το Σωματείο Σουμελά Θεσσαλονίκης στο Ίδρυμα Π. Σουμελά.
3. Τη δημοκρατική εκπροσώπηση όλων των Ποντιακών Σωματείων της Ελλάδας, μέσα από διαφανείς και νόμιμες διαδικασίες και δηλώνουμε ότι ΘΑ ΣΤΗΡΙΞΟΥΜΕ ΟΠΟΙΑΔΗΠΟΤΕ ΔΙΟΙΚΗΣΗ που θα προκύψει ΜΕ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΕΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ ΚΑΙ ΟΧΙ ΔΙΟΡΙΣΜΟΥΣ.
Είναι λοιπόν προφανές ότι η δικαίωση όλων των προσπαθειών μας θα έρθει όταν η Παναγία Σουμελά στην Καστανιά Βέροιας, γίνει το επίκεντρο του Παγκόσμιου Ποντιακού Πολιτισμού, όπου και θα έχει έδρα. Με σύγχρονο συνεδριακό κέντρο διαθέσιμο για κορυφαίες εκδηλώσεις από όλα τα Ποντιακά Σωματεία και πολιτιστικούς φορείς. Με πανπροσφυγικό μουσείο, όπου οι επισκέπτες, μετά το κεράκι τους στην Παναγία, θα ανάβουν τη φλόγα της γνώσης για την ιστορία και τη παράδοση του Ελληνισμού της Ανατολής και θα την μεταλαμπαδεύουν στις επόμενες γενεές. Με αναβίωση της αρχιτεκτονικής του Πόντου σε κτίρια και ξενώνες που θα εξυπηρετούν τους προσκυνητές και επισκέπτες. Με δημιουργία γηροκομείου και στέγης για άπορα και κακοποιημένα παιδιά. Με χρηματοδότηση έκδοσης και μετάφρασης Ποντιακών βιβλίων αλλά και μεταπτυχιακών σπουδών σε αριστούχους φοιτητές στον Τομέα της Ιστορίας του Ελληνισμού της Ανατολής.
Η Παναγία Σουμελά μπορεί και πρέπει να αποτελέσει έναν πόλο έλξης και ανάπτυξης για τον τόπο, μπορεί να καταστεί κορυφαίος πολιτιστικός και θρησκευτικός προορισμός, να καταστεί και πάλι ο Πνευματικός και Πολιτιστικός Φάρος όλων των απανταχού Ποντίων και όλων των Ελλήνων.
Για το Δ.Σ.
Ο Πρόεδρος Ο Γ. Γραμματέας
Χαράλαμπος Καπουρτίδης Αρχιμήδης Ιντζεβίδης