Κεμεντζές
Η Ποντιακή λύρα είναι το κατ΄ εξοχήν μουσικό λαϊκό όργανο των Ελλήνων του Πόντου που ανήκει στην κατηγορία των εγχόρδων τοξοτών μουσικών οργάνων,δηλαδή που χειρίζονται με τόξο (κοινώς δοξάρι, ποντιακά: τοξάρ). Το μήκος του κυμαίνεται από 55 μέχρι 60 εκατοστά.
Η Ποντιακή λύρα φέρεται επίσης και με το όνομα κεμετζές (αρσενικό ο), ή κεμεντζέ (θηλυκό, η) και έγινε περισσότερο γνωστή στην Ελλάδα μετά την γενοκτονία των Ποντίων και τον ολοκληρωτικό ξεριζωμό τους την περίοδο 1922 – 1923.
Καβάλ
Καβάλ’(ιν) ή Γαβάλ’(ιν) ή χειλαύρ’(ιν), ή χειλαύλ’(ιν), ή φλογέρα. Η λέξη Καβάλ’ ή Γαβάλ’ προέρχεται από την τουρκική. Με αυτά τα ονόματα συναντάμε το συγκεκριμένο όργανο στον Πόντο.
Ήταν κατεξοχήν ποιμενικό όργανο που το κατασκεύαζαν οι βοσκοί στα βουνά του Πόντου και είναι ευρύτερα γνωστό ως φλογέρα.
Ταούλ
Ταούλ. Είναι το όργανο που δίνει το ρυθμό στο χορό. Η λέξη προέρχεται από την τουρκική και σημαίνει τύμπανο.
Το δέρμα της μιας πλευράς με το δέρμα της άλλης διαφέρουν στο πάχος για καλύτερο ήχο. Είναι το όργανο που δίνει το ρυθμό στο χορό.
Αγγείον
Το αγγείον ή τουλούμ. Ο αρχαίος άσκαυλος.
Το αγγείο ήταν το πλέον αγαπημένο και διαδεδομένο όργανο μετά τον κεμεντζέ στον Ανατολικό Πόντο.
Μαζί με τον ζουρνά αποτελεί το κατ' εξοχήν μουσικό όργανο για ανοιχτούς κυρίως χώρους, χωρίς να αποκλείονται και οι κλειστοί.
Ζουρνάς
O ζουρνάς ή η ζουρνά, κατά την περσική εκδοχή, είναι εξέλιξη του αρχαίου οξυαύλου. Συναντάται σε πολλά σχήματα.
Ήταν το ιδανικότερο όργανο σε συνδυασμό με το ταούλ, για υπαίθριες εκδηλώσεις λόγω του διαπεραστικού του ήχου σε εποχές όπου δεν υπήρχαν ηχητικά συστήματα.
Η λέξη προέρχεται από την τουρκική.
Στον ελλαδικό χώρο, ηπειρωτικό και νησιώτικο, είναι η καραμούζα ή η πίπιζα.
Κεμανές
Παραλλαγή της λύρας είναι η κεμανέ. Μοιάζει πολύ στο σχήμα με τη λύρα αλλά είναι μεγαλύτερη σε μέγεθος και έχει πέντε κύριες χορδές και τρεις βοηθητικές.
Ο κεμανές (ή η κεμανή) των Ελλήνων της Καππαδοκίας και του Ατά-Παζάρ’ (Βιθυνία) έχει διαφορές στην κατασκευή, στο ρεπερτόριο, ενώ έχει και μεγαλύτερες τεχνικές δυνατότητες.
Στην πραγματικότητα η τετράχορδη αυτή λύρα, ο καππαδοκικός κεμανές, είναι πιο κοντά με το ευρωπαϊκό αναγεννησιακό όργανο «λύρα ντα μπράτσο».
Νταϊρές
Ο νταϊρές και το μπεντίρ δεν είναι ευρέως γνωστά ως ποντιακά μουσικά όργανα. Περισσότερο είναι γνωστά στη μακεδονίτικη και θρακιώτικη μουσική παράδοση.
Ωστόσο υπάρχουν μαρτυρίες προσφύγων από τον Πόντο που ήρθαν στον ελλαδικό χώρο, καθώς και μαρτυρίες των σημερινών ποντιόφωνων πληθυσμών της Μαύρης Θάλασσας,που συνηγορούν στο ότι ήταν αρκετά διαδεδομένα στην παράδοση του Εύξεινου Πόντου.
Πηγές: pontos news team.gr